Pod koniec października i na początku listopada wiewiórki rude stają się wyjątkowo zapracowane. To czas, gdy wśród opadłych liści, pod drzewami i w zaroślach, gromadzą zapasy na zimę – głównie orzechy, żołędzie i nasiona. Każdy znaleziony skarb zakopują w różnych miejscach, a ich znakomita pamięć przestrzenna pozwala im później odnaleźć część ukrytych zapasów. Część, której nie odnajdą, kiełkuje wiosną, pomagając drzewom w rozsiewaniu nasion – w ten sposób wiewiórki nieświadomie uczestniczą w odnawianiu lasu. Gęste, rude futro i puszysty ogon chronią je przed chłodem, a zręczne łapki umożliwiają wspinanie się po korze nawet z pełnym policzkiem orzechów. Jesienią to one ożywiają las – szybkie, czujne i pełne energii, przypominają, że przyroda szykuje się do zimowego odpoczynku.

Szyszka sosny to symbol lasu i niezwykły przykład doskonałości przyrody. Choć często wydaje się jedynie ozdobą, w rzeczywistości jest owocem długiego procesu rozmnażania drzew iglastych. Szyszka to dojrzały kwiatostan żeński sosny zwyczajnej, w którym dojrzewają nasiona wyposażone w lekkie skrzydełka. Dzięki nim wiatr może przenosić przyszłe pokolenia sosen na znaczne odległości. Gdy szyszka wyschnie, jej łuski rozchylają się, uwalniając nasiona. Nawet po spełnieniu swojej biologicznej funkcji nie znika z ekosystemu — staje się schronieniem dla owadów, pokarmem dla gryzoni i powoli rozkładając się, wraca do gleby jako cenny składnik próchnicy. W lesie nie ma odpadów: nawet sucha, stara szyszka jest częścią wielkiego cyklu życia, w którym wszystko ma swoje miejsce i czas.

Gołąb miejski, potomek dzikiego gołębia skalnego, to ptak, który doskonale przystosował się do życia wśród ludzi. Choć często bywa lekceważony, jest jednym z najbardziej fascynujących przykładów ewolucyjnej elastyczności. W miastach Europy gniazduje w miejscach przypominających skalne półki – na gzymsach, mostach i dachach. Jego zdolność orientacji przestrzennej jest niezwykła: potrafi wracać do swojego gniazda z odległości setek kilometrów, kierując się magnetycznym polem Ziemi i pozycją słońca. Gołębie miejskie pełnią też ważną rolę w ekosystemie – zjadają resztki jedzenia, ograniczając ilość odpadków, a jednocześnie są częścią łańcucha pokarmowego, stanowiąc pokarm dla drapieżnych ptaków. Ich obecność pokazuje, jak natura potrafi wtopić się w przestrzeń zdominowaną przez człowieka.

W rejonie Włocławka Wisła i Zgłowiączka tworzą mozaikę siedlisk wodnych, cennych przyrodniczo i objętych ochroną w ramach programu Natura 2000. Dolina Dolnej Wisły to obszar specjalnej ochrony, gdzie zachowuje się naturalne ekosystemy rzeczne, w tym siedliska ryb i ptaków wodnych.
W Wiśle występują m.in. boleń, certa, kleń, jaź, sandacz, szczupak i sum. W Zgłowiączce, cieplejszej i płytszej, dominują karpie, wzdręgi, karasie i ukleje. Te ryby pełnią istotne funkcje – filtrują wodę, regulują populacje bezkręgowców i stanowią pokarm dla ptaków chronionych w Naturze 2000, np. dla rybitw i zimorodków.
Ochrona ich siedlisk to ważna część działań na rzecz bioróżnorodności i trwałości ekosystemów.

Przybrzeżna strefa rzeki to jeden z najważniejszych obszarów każdego ekosystemu rzecznego. Roślinność szuwarowa, taka jak trzciny, pałki wodne czy turzyce, nie tylko zapobiega erozji brzegów, ale również działa jak naturalny filtr, oczyszczając wodę z nadmiaru substancji odżywczych i zanieczyszczeń. W płytkich wodach, gdzie światło dociera aż do dna, rozwijają się rośliny podwodne i glony, które produkują tlen i stanowią podstawę łańcucha pokarmowego. Muł i osady denne są domem dla larw owadów, mięczaków i drobnych skorupiaków, które z kolei stanowią pożywienie dla ryb i ptaków wodnych. Przybrzeżne ekosystemy są dynamiczne i różnorodne – pełnią funkcję lęgowisk, kryjówek i żerowisk dla wielu gatunków. Ich ochrona ma kluczowe znaczenie dla bioróżnorodności dolin rzecznych i stabilności całego środowiska wodnego.

Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że patrzymy tylko na zwykły trawnik. Ale wystarczy pochylić się bliżej, by odkryć prawdziwe, tętniące życiem dzikie łąki – nawet w środku miasta. Wśród źdźbeł traw rosną tu liczne rośliny zielne, m.in. jastruny i stokrotki, które są prawdziwą stołówką dla zapylaczy. Te drobne, białe kwiaty przyciągają pszczoły, motyle i chrząszcze. Taki dziki trawnik to nie tylko miejsce pełne roślin, ale także schronienie dla owadów, pajęczaków, a nawet ptaków szukających pokarmu. Dziko rosnące gatunki są odporne na susze i nie wymagają podlewania, koszenia ani nawożenia. To prawdziwe zielone enklawy bioróżnorodności. Zachęcamy Cię do zatrzymania się i przyjrzenia bliżej – bo czasem najciekawsze przyrodnicze odkrycia dzieją się tuż pod stopami, na pozór w zwykłej trawie.

Choć patrzenie na drzewo zazwyczaj zaczynamy od jego korony, dziś zatrzymujemy wzrok na fragmencie pnia. To nie przypadek – pień platana klonolistnego kryje w sobie fascynującą opowieść o biologii i przystosowaniu. Charakterystyczna kora tego drzewa łuszczy się płatami, odsłaniając pod spodem jaśniejsze warstwy, co nadaje platanowi wygląd maskujący, podobny do wojskowego kamuflażu. To naturalne zjawisko nie jest tylko estetyczne – pozwala drzewu lepiej oddychać i pozbywać się pasożytów oraz zanieczyszczeń, które mogłyby się gromadzić na jego powierzchni. Skupienie się na pniu to szansa, by zauważyć to, co często umyka w codziennym pośpiechu – niezwykłe detale życia drzewa. Pnie i kora są jak dokumenty tożsamości drzew – pełne śladów ich wzrostu, historii i środowiska, w jakim rosną.

Grążel żółty (Nuphar lutea) to jedna z najbardziej charakterystycznych roślin wodnych spotykanych w Polsce. Jego intensywnie żółte, miseczkowate kwiaty wystają ponad taflę wody, przyciągając uwagę zarówno ludzi, jak i owadów. Liście tej rośliny są duże, skórzaste i pływające – ich kształt przypomina serce. Grążel rośnie głównie w wolno płynących rzekach, starorzeczach oraz stawach i jeziorach o mulistym dnie. Ma mocny kłącze, które zakotwicza go w osadach dennych. Choć jego kwiaty są ozdobne, roślina ta jest lekko trująca – zawiera alkaloidy. Dawniej stosowano ją w medycynie ludowej, m.in. jako środek przeciwbólowy. Grążel pełni też ważną funkcję ekologiczną – dostarcza schronienia narybkowi oraz stanowi pożytek dla owadów zapylających. To cenny element ekosystemów wodnych, podlegający ochronie w niektórych regionach.

Mazurek (Passer montanus) to niewielki ptak z rodziny wróblowatych, często mylony z wróblem domowym. Łatwo go jednak rozpoznać po charakterystycznej kasztanowej czapeczce oraz czarnej plamce na białym policzku. Dorosły osobnik mierzy ok. 14 cm i waży około 20–25 gramów.
Mazurek jest ptakiem towarzyskim – często przebywa w stadach, zwłaszcza jesienią i zimą. Gniazduje w dziuplach drzew, skrzynkach lęgowych, a nawet w szczelinach budynków. Jego pokarm stanowią głównie nasiona, ale nie pogardzi też owadami – szczególnie w okresie lęgowym.
To gatunek osiadły, co oznacza, że nie migruje – zimuje w tym samym rejonie, w którym gniazduje. Mimo że mazurki są bardziej płochliwe niż wróble domowe, można je spotkać również w miastach – zwłaszcza tam, gdzie rośnie więcej drzew.

Platan klonolistny (Platanus × acerifolia) to imponujące drzewo ozdobne, które można spotkać w wielu parkach i alejach miejskich. Zachwyca mozaikową korą, która złuszcza się płatami, odsłaniając gładki, jasny pień. Liście przypominają liście klonu, stąd nazwa gatunkowa.
Owoce platana mają postać kulistych, kolczastych owocostanów, które utrzymują się na drzewie przez całą zimę. Składają się z drobnych orzeszków z haczykowatymi włoskami, dzięki którym mogą być roznoszone przez wiatr lub zwierzęta. Choć nie są jadalne, stanowią interesujący element przyrodniczy w miejskim krajobrazie.
Platan jest ceniony za odporność na zanieczyszczenia powietrza i suszę. Jego obecność w mieście sprzyja bioróżnorodności, dając schronienie ptakom i owadom.

Udało Ci się kiedyś spotkać błękitnego owada siedzącego na liściu, z delikatnymi skrzydłami złożonymi wzdłuż ciała? To prawdopodobnie pałątka – drobna, ale niezwykle zwinna ważka z podrzędu Zygoptera. Choć wyglądają krucho, są doskonałymi drapieżnikami – polują w locie na komary, muchy i inne drobne owady.
W przeciwieństwie do typowych ważek (Anisoptera), pałątki mają smukłe ciała i oczy rozmieszczone po bokach głowy, które nie stykają się. Można je spotkać nad stawami, jeziorami i w wilgotnych łąkach – tam właśnie się rozmnażają, a ich larwy żyją pod wodą.
To wspaniali sojusznicy w walce z owadami uciążliwymi dla człowieka. Chcesz poznać ich więcej? Odwiedź naszą ścieżkę edukacyjną i zobacz z bliska świat skrzydlatych drapieżników!

Lipa (Tilia) to majestatyczne drzewo liściaste z rodziny ślazowatych, osiągające 20–30 m wysokości. W Polsce spotkamy głównie lipę drobnolistną i szerokolistną. Jej sercowate liście i żółtawokremowe, pachnące kwiaty pojawiają się w czerwcu i lipcu, przyciągając pszczoły, trzmiele i inne zapylacze. Lipa jest rośliną miododajną – z jej nektaru powstaje ceniony miód lipowy o złotym kolorze i delikatnym smaku. Kwiaty lipy od wieków stosuje się w ziołolecznictwie jako środek napotny, łagodzący przeziębienia i kaszel. Drewno lipowe jest lekkie, miękkie i łatwe w obróbce, chętnie używane przez rzeźbiarzy. W kulturze słowiańskiej lipa uchodziła za drzewo święte, symbol gościnności i spokoju.
Zapraszamy na naszą ścieżkę edukacyjną, gdzie w cieniu rozłożystych lip poznasz tajemnice tego wyjątkowego drzewa, posłuchasz pszczelego brzęczenia i poczujesz słodki aromat kwiatów.

Oczeret jeziorny (Schoenoplectus lacustris) to efektowna roślina wodna z rodziny ciborowatych. Spotkać go można na brzegach jezior, stawów i wolno płynących rzek. Jego długie, walcowate, ciemnozielone łodygi mogą osiągać nawet 2,5 metra wysokości! Zamiast typowych liści, ma pochwiaste nasady, a jego drobne kwiaty zebrane są w brunatne kłoski.
Roślina ta pełni ważną funkcję w ekosystemie wodnym – stabilizuje brzegi, filtruje wodę, a jej gęste kępy stanowią schronienie dla wielu gatunków ptaków i owadów.
W przeszłości łodygi oczeretu wykorzystywano do wyplatania mat, koszy i siedzisk. Dziś coraz częściej stosowany jest w ekologicznych systemach oczyszczania ścieków.

Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla L.) to jednoroczna roślina z rodziny astrowatych, powszechnie spotykana na polach, przydrożach i ugorach w całej Polsce. Osiąga wysokość do 60 cm i ma silnie rozgałęziony pokrój. Jego łodygi są wzniesione i delikatne, a liście jasnozielone, pierzastosieczne.
Kwitnie od maja do września, wytwarzając charakterystyczne koszyczki kwiatowe – żółte w środku i białe na brzegach. Dno kwiatowe jest puste i stożkowate. Rumianek pospolity to znane zioło lecznicze – w zielarstwie używa się wyłącznie koszyczków kwiatowych. Stosowany jest w postaci naparów, okładów, kąpieli i inhalacji.
Serdecznie zapraszamy na naszą ścieżkę edukacyjną, gdzie można poznać rumianek z bliska – zarówno jako roślinę, jak i cenne zioło wykorzystywane od wieków.

Mak polny (Papaver rhoeas) to jednoroczna roślina z rodziny makowatych, pospolita na polach, łąkach i nieużytkach w całej Polsce. Osiąga do 90 cm wysokości. Łodyga pojedyncza lub słabo rozgałęziona, kanciasta, pokryta szczeciniastymi włoskami. Liście są szarozielone, dolne – pierzastodzielne i ostro ząbkowane, górne siedzące, ułożone skrętolegle.
Kwiaty pojawiają się od maja do sierpnia. Każdy kwiat wyrasta pojedynczo na długiej szypułce i ma cztery czerwone lub purpurowe płatki z charakterystyczną czarną plamą u nasady. Pąki kwiatowe zwisają, rozwinięte kwiaty są wzniesione.
Dawniej płatki maku polnego stosowano w leczeniu przeziębień i do łagodzenia stanów zapalnych jamy ustnej.
Odwiedź naszą ścieżkę edukacyjną, aby zobaczyć maki polne w naturalnym środowisku i dowiedzieć się więcej o tej pięknej, a niedocenianej roślinie.