Ławeczka M. Skłodowskiej - Curie i panorama naturalnej doliny rzeki nizinnej

Przed gmachem Zespołu Szkół Chemicznych we Włocławku posadowiona jest ławka z rzeźbą Marii Skłodowskiej-Curie, patronki szkoły.

Z tego miejsca rozpościera się piękna panorama na naturalną dolinę Wisły. Krajobraz znacznej części Wisły jest ostatnim tego typu krajobrazem naturalnej, nieuregulowanej rzeki w Europie. Rozgałęzione koryto, szereg wysp, piaszczystych łach i starorzeczy tworzą harmonię i piękno- niespotykane wobec zmian dokonanych przez ludzi na rzekach już uregulowanych.

Lilak pospolity (bez) to jedna z najpiękniejszych wiosennych roślin. Rozłożysty, o odurzającym, słodkim zapachu i subtelnej kolorystyce, co roku zwiastuje rychłe nadejście cieplejszych dni. Bez lilak uwielbia miejsca nasłonecznione, ponieważ wówczas kwitnie najbardziej obficie. Drzewko doskonale czuje się w żyznym podłożu o umiarkowanej wilgotności. Odczyn gleby może być obojętny bądź lekko zasadowy. Lilak pospolity nie jest bardzo kapryśny, jednak nie przepada za podłożem jałowym, podmokłym lub piaszczystym. Większość odmian lilaka jest mrozoodporna, mimo to, gdy temperatury spadają mocno poniżej zera, warto go osłonić, np. specjalnym snopkiem.

Ryby rzeki Wisły

Przy moście znajduje się kilka wspaniałych kamienistych ostróg. To bankowe łowiska białorybu (inaczej biała ryba – określenie używane głównie przez wędkarzy odnoszące się do ryb słodkowodnych spokojnego żeru (planktonożernych), w zasadzie wyłącznie karpiowatych), jak i drapieżników. Gdy spojrzycie na wodę nieco dalej od brzegu, zobaczycie, że w wielu miejscach nurt marszczy się i załamuje. To tak zwane rafki o nierównym, kamienistym dnie. Łowiska te powinni odwiedzić spiningiści, którzy mogą tu zapolować na wszystkie wiślane drapieżniki. Niestety, rafki są poza zasięgiem rzutu z brzegu, tak więc niezbędna jest łódź. Między rafkami a brzegiem rzeka zwykle przyspiesza i wymywa głębokie rynny. W nich można zasadzić się z ciężką gruntówką na brzany, klenie i jazie. Często przyłowem będą wielkie leszcze, płocie i krąpie, a nawet certy.

Fot. Leszcz (Abramis brama)

Ogrodowa odmiana Kaliny koralowej, zwana buldeneżem (z francuskiego śnieżna kula) ma wszystkie kwiaty płonne. Krzew wysokości do 4m, o liściach podobnych nieco do liści klonu, na długich ogonkach, jesienią przebarwiających się na czerwono lub czerwono-brązowawo. Kwiaty białe, zebrane w liczne, gęste, parasolowate podbaldachy. Zewnętrzne, większe kwiaty są płonne. Wewnętrzne, zielonkawe i drobniejsze są płodne. Owoce - niejadalne pestkowce.

Czyściec wełnisty jest niewysoki, gdyż dorasta do ok. 20-30 cm (w czasie kwitnienia do ok. 50 cm) ale mocno rozrasta się na boki, w krótkim czasie tworząc gęsty, zwarty kobierzec liści. A są one wyjątkowo piękne - szerokie, gęsto pokryte srebrzystobiałym, miękkim kutnerem i częściowo zimozielone. Liście w dotyku są delikatne, miękkie i niemal pluszowe (zwyczajowa angielska nazwa czyśćca - lamb`s-ear - jagnięce ucho dobrze oddaje ich charakter). Dzięki gęstemu kutnerowi mają niezwykły, srebrzysto-biało-zielony kolor, dlatego są największą ozdobą rośliny.

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 w dolinach rzek – ochrona siedlisk i gatunków

Stojąc w tym punkcie warto pamiętać, że obszar doliny Wisły znalazł się w Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Na odcinku przylegającym do Bulwarach im. Marszałka Józefa Piłsudskiego we Włocławku i doliny rzeki Zgłowiączki występują 2 obszary Natura 2000 (wkrótce napiszemy o nich więcej).

Cykoria podróżnik to roślina zielna, wieloletnia, o wysokości do 1m. W polskiej florze pospolicie występuje na całym obszarze. Młode listki cykorii można wiosną dodawać do sałatek, ze względu na zawartość witamin C, B i mikroelementów. Według legendy kwiaty cykorii swój niebieski kolor zawdzięczają oczom dziewczyny, płaczącej za straconym ukochanym.

Zderzenie dwóch rzek – ujście Zgłowiączki do Wisły

Wielka Wisła i Zgłowiączka. Co je łączy? Ujście! Stoisz w miejscu, gdzie Zgłowiączka wlewa swoje wody czyli uchodzi do Wisły - królowej polskich rzek. Jej walory przyrodnicze chronione są tutaj w ramach europejskiego programu Natura 2000, obejmującego obszar siedliskowy Włocławska Dolina Wisły oraz obszar ptasi Dolina Dolnej Wisły. Czy coś nas może tutaj zaciekawić? Owszem. Jeśli przyjdziesz tu wieczorem jest duża szansa, że zobaczysz płynącego tuż przy brzegu bobra europejskiego (Castor fiber). Pozwoli na siebie popatrzeć ale spłoszony szybko zanurkuje w wodzie klaskając przy tym na pożegnanie ogonem. Swego czasu bóbr zagalopował się dalej i wyruszył na spacer po ruchliwej ulicy Wyszyńskiego. Ogon bobra jest płaski, pokryty łuskami i dzięki niemu świetnie pływa. Ma też bardzo ostre zęby (siekacze), więc nigdy pod żadnym pozorem nie dotykaj go. Trzymaj też z daleka od bobra swojego psa, bo jego bóbr również może dotkliwie pokaleczyć.

Fot. Zgryzy bobrowe

Drzewa, ptaki i budowla hydrotechniczna - próg piętrzący na rzece Zgłowiączce

Drzewo, pod którym stoisz to kłęk amerykański, zwany też kłękiem kanadyjskim (Gymnocladus dioica). Ta dziwna nazwa w nawiasie to nazwa łacińska, którą biolodzy nadają gatunkom. Kłęk jest rzadko spotykanym, ozdobnym gatunkiem drzewa, gdyż pochodzi z Ameryki Północnej. We Włocławku jest to jedyny tak okazały przedstawiciel tego gatunku. Przyjrzyj się uważnie jego korze, liściom i znajdź największy - mogą osiągać długość nawet 80 cm! Natomiast jego owoce (brązowe strąki) od zimy do wiosny stopniowo opadają na ziemię. Spójrz może uda się je zebrać. Dawniej nasiona kłęku kanadyjskiego były wykorzystywane jako substytut kawy czyli zamiast kawy. Drzewo jest bardzo dekoracyjne, a najpiękniej prezentuje się jako pojedyncze drzewo rosnące na dużych przestrzeniach parku i przestronnego ogrodu. Zapamiętaj jego cechy, bo kto wie czy zwiedzając jakiś stary park np. przy pałacu Kronenberga w Wieńcu nie natkniesz się na taką ozdobę rezydencji. Powodzenia!

Czy wiecie, że kasztany mają dużo właściwości leczniczych? Wzmacniają naczynia krwionośne i zapobiegają tworzeniu się pajączków - zawarta w nich escyna zmniejsza aktywność enzymów osłabiających ich ścianki. Poprawiają krążenie krwi, zmniejszając skłonność do hemoroidów i żylaków - flawonoidy i escyna zmniejszają bowiem lepkość krwi, usprawniając jej przepływ. Łagodzą problemy trawienne - garbniki zawarte w naparach z kwiatów lub liści kasztanowca działają rozkurczowo i przeciwzapalnie, a nawet zapierająco, pomagając w razie zatrucia. Zapobiegają obrzękom, łagodzą cellulit - wyciągi z kasztanowca zawarte np. w preparatach na tzw. ciężkie nogi i na cellulit poprawiają elastyczność naczyń krwionośnych, zapobiegając przesiąkaniu osocza do sąsiadujących z nimi tkanek. Są pomocne przy krwiakach, siniakach i odmrożeniach - zawarte w wyciągach z kasztanowca, a także w naparach i odwarach stosowanych zewnętrznie w formie okładów substancje przyspieszają wchłanianie się krwiaków i poprawiają przepływ krwi.

Pan Sienkiewicz i różany ogród

Park miejski, w którym się znajdujesz nosi imię Henryka Sienkiewicza. Jest jednym z najstarszych parków w Polsce, gdyż założono go w 1870 roku. Skupia wiele ciekawych, różnorodnych gatunków drzew i krzewów. Patron naszego parku był wybitnym pisarzem, uhonorowanym literacką nagrodą Nobla za powieść Quo vadis. Jest autorem znanych powieści historycznych takich jak: Krzyżacy, Rodzina Połanieckich, Trylogia: Ogniem i mieczem, Potop i Pan Wołodyjowski. Któż nie zna dowcipu i forteli Zagłoby czy dokonań pana Michała zwanego małym rycerzem.

Popiersie Sienkiewicza przed którym stoisz otacza różany ogród. Piękny, kolorowy i pachnący. Spacerując pośród kwiatów, można się uspokoić, zrelaksować i odpocząć. Terapeutyczny wpływ ogrodu na człowieka znany jest od dawna, również obecnie hortiterapię stosuje się jako metodę leczenia zdrowia psychicznego. Przebywając pośród kwiatów i zieleni zaspokajasz naturalną potrzebę kontaktu z naturą. Wykorzystaj więc kojący wpływ roślin ogrodowych. Zieleń i kwiaty stymulują zmysły, pobudzają wydzielanie serotoniny zwanej hormonem szczęścia. Pospaceruj albo usiądź na ławce pośród róż i poczuj ich zapach i doceń urodę. Wyciszony i spokojny ruszysz dalej.

Floks szydlasty, nazywany również płomykiem szydlastym, to mało wymagająca i łatwa w uprawie bylina pochodząca z Ameryki Północnej. Tworzy niskie (do 10 cm wysokości), zwarte kobierce, zbudowane z płożących się, gęsto obsianych sztywnymi listkami pędów. Floks szydlasty jest mało wymagającą rośliną i doskonale sprawdza się u początkujących ogrodników. Wystarczy zapewnić mu glebę przepuszczalną, najlepiej piaszczystą, o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym oraz zaciszne i słoneczne stanowisko.
Floks szydlasty może rosnąć również w półcieniu, ale wówczas kwitnie mniej obficie. Dość dobrze znosi suszę, jednak w upalne i wyjątkowo suche lata może wymagać podlewania. W wyniku długotrwałej suszy jego pędy zasychają i roślina traci ładny wygląd.

Dolina rzeki Zgłowiączki – przyroda rzeki i skarpy

W parku rośnie 65 gatunków i odmian drzew, w większości są to drzewa liściaste (53 gatunki). Na szczególna uwagę zasługują dojrzałe i stare drzewa, gdyż tworzą one siedliska lęgowe zwierząt. Dominują wśród nich dęby, jesiony, topole białe. Dojrzałe drzewostany z dużym udziałem starszych drzew, zamieszkują dzięcioły. Ptaki te, jako jedne z nielicznych samodzielnie wykuwają dziuple. Rozmiar dziupli zależy od wielkości dzięcioła, który ją wykuwa. W Polsce największym dzięciołem jest dzięcioł czarny. Dziuple opuszczone prze dzięcioły chętnie zajmują inne zwierzęta np. sikory, szpaki, kowaliki czyli tzw. dziuplaki wtórne, a także ssaki (nietoperze, wiewiórki, kuny) i owady. Dzięcioły określa się mianem gatunków parasolowych, ponieważ ich działalność polegająca na umiejętności kucia dziupli pozwala żyć wielu innym chronionym, często rzadkim i ginącym gatunkom zwierząt. Oprócz naturalnych dziupli i tych wykutych przez dzięcioły, siedliskiem chronionych ptaków są budki lęgowe. W ubiegłym roku rozwieszono w parku 8 budek dedykowanych szpakom. Wszystkie zostały zajęte przez szpacze rodziny!

Fot. Jedna z budek lęgowych o wymiarach odpowiednich dla szpaków, którą zajęła szpacza rodzina. Poznasz to po śladach: półksiężycowate pobrudzenia od ogona poniżej otworu wlotowego, a także pobrudzenia odchodami.

Jaskier ostry (Ranunculus acris) to bylina z rodziny jaskrowatych. Jej obszar występowania jest bardzo rozległy, gdyż na stanowiskach naturalnych można ją spotkać w Afryce, Ameryce, Azji i Europie, w tym także w Polsce, gdzie jest dość pospolita.
Jaskier ostry może dorastać do ok. 30-90 cm wys. Wiosną rozwija rozetę długoogonkowych liści odziomkowych, z której następnie wyrasta wzniesiony, gładki lub bardzo lekko owłosiony, sztywny, zielony, rozgałęziony i słabo ulistniony pęd kwiatostanowy. Liście odziomkowe są okrągłe w zarysie, dość duże, klapowane i ząbkowane na brzegach, z kolei liście pędowe są siedzące, mniejsze i słabiej klapowane. Blaszka liściowa jest delikatnie owłosiona.

Zgłowiączka

Zgłowiączka jest lewobrzeżnym dopływem Wisły o długości 79 km. Powierzchnia jej dorzecza wynosi 1495,6 km². Początkiem cieku jest Kanał Głuszyński, który swoje źródła ma w okolicy wsi Płowce. Zgłowiączka przepływa przez Jezioro Głuszyńskie i uchodzi do Wisły we Włocławku. Jest ważnym elementem krajobrazu parku im. H. Sienkiewicza.

Zięba zwyczajna (Fringilla coelebs) należy do rodziny łuszczaków i posiada typowy dla tych ptaków krótki i gruby dziób ułatwiający dostanie się do smakowitych nasion. U przedstawicieli tego gatunku występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec charakteryzuje się czarnym czołem, szarym berecikiem oraz brązowym grzbietem. Policzki ptaka oraz podbrzusze przybierają kolor czerwony i różowy. Skrzydła samca są czarne z dwoma wyraźnymi białymi paskami. Lotki u samca obrzeżone są żółtawym kolorem. Samica ubarwiona jest skromniej, w jej szacie przeważa kolor szary i oliwkowo-brązowy. Na skrzydłach podobnie jak u samca występują dwa białe paski. Obie płcie charakteryzują szaro-różowe nogi oraz ołowiano-niebieski dziób. Zięba zwyczajna wielkością przypomina wróbla, z powodu podobieństw łatwo pomylić ją z jerem. Zimą samce mają mniej intensywne barwy, a to za sprawą ścierania się piór.

Kwietna łąka

Wiosną i latem może Cię zdziwić lub zachwycić łąka pełna kwiatów po jednej stronie i równo przystrzyżony trawnik po drugiej. Czym się różni trawnik od łąki kwietnej? Widać gołym okiem, a także słychać. Łąka kwietna ożywia to miejsce i przyciąga zwierzęta. Jest kolorowa, co zawdzięcza odpowiednio dobranej mieszance roślin (trawy i rośliny kwiatowe). Na naszej łące możesz dostrzec koniczynę białą Trifolium repens i koniczynę czerwoną Trifolium pratense, żmijowiec zwyczajny Echium vulgare, komonicę zwyczajną Lotus corniculatus, nostrzyk żółty Melilotus officinalis i nostrzyk biały Melilotus albus, cykoria podróżnik Cichorium intybus, ślaz dziki Malva sylvestris i marchew zwyczajna Daucus carota – dzika kuzynka marchewki. Łąkę tworzą głównie rośliny miododajne, gdyż została założona z myślą o pszczołach i innych zapylaczach takich jak trzmiele, chrząszcze i motyle.
Dla tych owadów umieszczono tutaj specjalne domki zwane hotelami, natomiast dla pszczół na skarpie ustawiono kolorowe ule tworzące małą pasiekę. Mam nadzieję, że polubiłeś kwietną łąkę? Oprócz źródła pożytku dla pszczół niektóre z roślin to niezłe ziółka.

Fot. Wykoszony trawnik na skarpie z widocznymi ulami i domkiem dla owadów.

Niemal jedna trzecia pokarmów, które spożywamy zależy od zapylaczy, dlatego te owady są tak ważne w życiu całej planety. Zamiast żywotników warto sadzić rośliny miododajne oraz takie, które kwitną w różnych porach, dzięki czemu zapewnimy owadom stały dostęp do pokarmu. Wielofunkcyjny domek, nazywany przez niektórych schroniskiem czy też hotelem dla owadów, to niewielka budowla przypominająca budkę lub domek, wykonana głównie z drewnianych desek. Zapewnia schronienie różnym gatunkom owadów i umożliwia im budowanie gniazd. Owady znajdą w nim miejsce do złożenia jaj, schronienia się przed zwierzętami, deszczem, mrozem czy po prostu miejsce nocnego odpoczynku.

Kocimiętka (Nepeta L.) to wieloletnia roślina zielna, o wysokości do 1 m, o łodygach wzniesionych, rozgałęzionych, szaro owłosionych. Liście sercowate, trójkątne, na ogonkach karbowane, owłosione z obu stron, z wierzchu zielone a pod spodem szarawe. Kwiaty wargowe drobne, jasnoróżowe, jasnofioletowe lub białawe, zebrane w przerywane, walcowate kwiatostany, złożone z nibyokółków. Czy wiesz dlaczego tak bardzo lubią tę roślinę koty? Wydziela ona feromon stymulujący układ nerwowy większości kotów, sprawiając że odczuwają błogość, rozluźnienie, stają się bardzie wrażliwe na pieszczoty.

Śmieszny staw - oczko

W tej części parku obecne są trzy zbiorniki wodne, jednak tylko w jednym usłyszeć możesz głosy godowe żaby śmieszki Pelophylax ridibundus i żaby wodnej Pelophylax esculentus. Najwyraźniej w środkowym stawie panują najlepsze dla nich warunki, co oznacza, że odpowiada im głębokość zbiornika i nasłonecznienie. Wymagania siedliskowe tych płazów są zbliżone i zazwyczaj rozmnażają się wspólnie (żaba śmieszka, wodna i jeziorkowa). Wyobraź sobie taki żabi koncert, albo zamiast tego posłuchaj głosów mieszkanek oczka przy którym stoisz. Może nie jest to wirtuozeria ale przynajmniej nauczyłeś się głosu dwóch żab i rozpoznasz je bez trudu. Prawda?